Klasyfikacja TNM
Ocena zaawanswania raka pęcherza moczowego
W przypadku raka pęcherza moczowego kategoria T opisuje, jak głęboko nowotwór nacieka ściany pęcherza lub otaczające struktury. Poszczególne stopnie definiuje się następująco:
Tx – Nie można ocenić guza pierwotnego (np. z powodu braku wystarczających danych).
T0 – Brak dowodów na istnienie guza pierwotnego.
Ta – Nieinwazyjny nowotwór brodawczakowaty, ograniczony do nabłonka.
Tis – Rak przedinwazyjny (carcinoma in situ), czyli płaski guz ograniczony do warstwy nabłonkowej, bez naciekania głębszych struktur.
T1 – Guz nacieka blaszę właściwą błony śluzowej, ale nie dociera do błony mięśniowej.
T2 – Guz nacieka błonę mięśniową pęcherza:
T2a– Nacieka wewnętrzną połowę warstwy mięśniowej.
T2b – Nacieka zewnętrzną połowę warstwy mięśniowej.
T3 – Guz przekracza błonę mięśniową i nacieka tkankę tłuszczową okołopęcherzową:
T3a – Nacieka mikroskopowo tkankę tłuszczową.
T3b – Nacieka makroskopowo tkankę tłuszczową.
T4 – Guz nacieka sąsiednie narządy lub struktury:
T4a – Nacieka gruczoł krokowy, macicę, pochwę lub moczowody.
T4b – Nacieka ściany miednicy lub jamy brzusznej.
Kategoria N ocenia zajęcie regionalnych węzłów chłonnych, czyli tych zlokalizowanych w miednicy w pobliżu pęcherza moczowego. Skala wygląda następująco:
Nx – Nie można ocenić regionalnych węzłów chłonnych.
N0 – Brak przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych.
N1 – stwierdza się pojedynczy przerzut w regionalnym węźle chłonnym w obrębie miednicy
N2 – stwierdza się liczne przerzuty w regionalnych węzłach chłonnych w obrębie miednicy
N3 – stwierdza się przerzuty w węzłach chłonnych zlokalizowanych wzdłuż tętnicy biodrowej wspólnej
W przypadku raka pęcherza moczowego regionalne węzły chłonne obejmują m.in. węzły biodrowe wewnętrzne, zewnętrzne i wspólne. Zajęcie węzłów chłonnych świadczy o bardziej zaawansowanym stadium choroby i zwykle wymaga intensywniejszego leczenia.
Kategoria M określa, czy nowotwór rozprzestrzenił się poza pęcherz moczowy i regionalne węzły chłonne do odległych narządów (np. płuca, wątroba, kości):
Mx – Nie można ocenić obecności przerzutów odległych.
M0 – Brak przerzutów odległych.
M1 – Obecność przerzutów odległych.
M1a – do pozaregionalnych węzłów chłonnych
M1b – do innych narządów
Obecność przerzutów odległych (M1) klasyfikuje raka pęcherza moczowego jako chorobę w stadium IV, co zazwyczaj wiąże się ze złym rokowaniem.
Klasyfikacja T jest kluczowa, ponieważ pozwala odróżnić raki nienaciekające mięśniówki (NMIBC – non-muscle invasive bladder cancer, np. Ta, Tis, T1) od raków naciekających mięśniówkę (MIBC – muscle invasive bladder cancer, np. T2-T4), co ma zasadnicze znaczenie dla doboru odpowiedniego leczenia
PUNLMP - guzy o bardzo niskim stopniu złośliwości
LG - low grade - guzy o niskim stopniu złośliwości
HG- high grade - guzy o dużym stopniu złośliwości
W praktyce klinicznej klasyfikacja TNM jest stosowana w dwóch formach:
cTNM (kliniczna) – oparta na badaniach obrazowych, cystoskopii i biopsji przed leczeniem.
pTNM (patologiczna) – ustalana po analizie materiału pooperacyjnego, np. po cystektomii.
Klasyfikacja TNM ma kluczowe znaczenie dla planowania terapii. Raki nienaciekające mięśniówki (Ta, Tis, T1) są zwykle leczone przezcewkową resekcją guza (TURBT) z ewentualną immunoterapią BCG, podczas gdy raki naciekające mięśniówkę (T2-T4) często wymagają radykalnej cystektomii, chemioterapii lub radioterapii. Obecność przerzutów (N1-N3, M1) zazwyczaj oznacza konieczność leczenia systemowego, np. chemioterapii opartej na cisplatynie lub immunoterapii.
Rokowanie zależy od stadium: w przypadku NMIBC (rak nieinwazyjny) 5-letnie przeżycie jest dobre i wynosi 70-90%, podczas gdy w MIBC (rak naciekający) spada do 50% lub mniej, a w chorobie przerzutowej (M1) jest znacznie gorsze.